آخرین شرایط مرزهای تجاری ایران با همسایگان چگونه است؟ - سفر به تایلند

گرجستان هم پروازهای ایران را معلق نموده و نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان اظهار داشت که ارتباط هوایی ایران با ارمنستان و ورود به ارمنستان از گمرک مغری، تنها گذرگاه مرزی دو کشور تعلیق شده است. در بعضی مرزهای ایران از جمله ارمنستان، پاکستان، عراق و ترکیه تدابیر بهداشتی و کنترلی برقرار شد. بعد از آن سفارت افغانستان هم در اطلاعیه ای بیان کرد که تا اطلاع ثانوی ارائه خدمات کنسولی را به حالت تعلیق درمی آورد. اما عراق قبل از آن مرز خود با ایران را تعطیل نموده و کویت هم تردد به ایران را ممنوع نموده بود.

مرز ایران با ترکیه

از چهارم اسفندماه مرز ایران و ترکیه بسته بود؛ تا اینکه در پانزدهم خردادماه مرزهای زمینی ترکیه با ایران بازگشایی شده و تجارت ایران با ترکیه به وسیله ریل و گمرک رازی فعال شد؛ اما سید روح الله لطیفی، سخنگوی گمرک از کند بودن سرعت صادرات گلایه می نماید.

به گفته لطیفی، به علت سختگیری های دولت ترکیه در کنترل کالا و دریافت تست کرونا از افراد، صف های طولانی کامیون های ایرانی در مرز شکل گرفته و راستا حرکت کالاهای صادراتی ایران به کشورهای اروپایی با اختلال روبرو است. مرزهای هوایی ترکیه به روی کشورهای دیگر به غیراز ایران بازگشایی شده و شهروندان ترکیه نیز می توانند وارد یا خارج شوند. وزیر امور خارجه ترکیه، کاووس اوغلو، گفته ترکیه برنامه دارد تا از تاریخ یازدهم مرداد، مرزهای هوایی این کشور را به روی ایران بازنموده و پروازهای بین ترکیه و ایران را از سر بگیرد.

نگاهی به شرایط مرزهای تجاری ایران با عراق

ایران با عراق هفت مرز زمینی دارد؛ مرز تمرچین، مرز باشماق، مرز پرویزخان، مرز خسروی، مرز مهران، مرز چذابه و مرز شلمچه. با شیوع ویروس کرونا مرزهای ایران با عراق تعطیل شد؛ براساس گزارش سازمان توسعه تجارت از شرایط مرزها، مرز سیرانبد-بانه باز است و روزانه به طور میانگین بیش از 250 کامیون بار صادراتی از این مرز عبور می نماید. اما واردات و ترانزیت ممنوع است؛ مرز باشمقاق-مریوان هم برای تردد کالا باز بوده و از طرف اقلیم کردستان عراق براساس بند 10 بخشنامه وزارت امور داخلی اقلیم از 12 خردادماه به مدت 72 ساعت برای آنالیز شرایط بهداشتی و تنظیم روش های جدید پایش پیشگیری از کرونا فعالیت تعلیق شده و بار دیگر مرز بازشده است. اما همچنان مرز خسروی و سومار تعطیل است ولی مرز پرویزخان برای تردد کالاها باز بوده و در مرز تمرچین، صادرات خشکبار و تره بار به کندی انجام می گردد.

مرزهای ما با عراق در اقلیم در هفت گذرگاه باز است؛ سه مرز اصلی تمرچین، پرویزخان و باشماق و 4 مرز سیرانبند بانه، کیله سردشت و شیخ صله و شوشمی کرمانشاه فعال هستند و صادرات و واردات از این مبادی در حال اجرا است. همچنین مرز مهران از بیستم خردادماه بازگشایی شده است.

به گفته سخنگوی گمرک ایران، مرز مهران در روزهای دوشنبه و چهارشنبه فعال است و تجارت در این مرز به صورت ترانس شیپ منت جریان دارد به این صورت که کامیون های ایرانی بارهای صادراتی را در مرز تحویل کامیون های عراقی می دهد.

در این مرز روزانه حداکثر 250 کامیون و هفته ای 500 کامیون در این مرز جابه جا می گردد. مرز مهران جزو اولین مرزهایی بود که در اسفند و در پی شیوع ویروس کرونا در کشور به حالت تعطیلی درآمد و حالا جزو آخرین مرزهایی است که بازگشایی می گردد. در این مدت رایزنی های مختلفی با طرف عراقی برای باز کردن این مرز اجرا شده بود و امروز و فردا، وعده هایی بود که از طرف مسئولان عراقی هر بار داده می شد اما ابلاغ نمی شد. حتی بارها خبر بازگشایی این مرز از بعضی رسانه ها منتشر شد که فاصله آن تا تکذیب چند ساعت بیشتر نبود تا اینکه روز دوشنبه هفته گذشته مرز مهران با محدودیت هایی بازگشایی شد.

مرز ایران با آذربایجان

تجارت با آذربایجان در حوزه ریلی، دریایی و جاده ای فعال است؛ در حوزه جاده ای به صورت ترانس شیپ منت فعال بوده و راستا ترانزیتی به سمت روسیه با در نظر دریافت پروتکل های بهداشتی ادامه دارد. مرز نخجوان هم فعال است.

مرز ایران و ارمنستان

به گفته سخنگوی گمرک ایران، تردد کامیون ها در مرز نوردوز-مغری به شرایط عادی بازگشته است.

کامیون های ایرانی در ازبکستان

سیزدهم اردیبهشت ماه سخنگوی گمرک از لغو محدودیت ترانزیت کامیون های ایرانی در ازبکستان اطلاع داد. به گفته لطیفی، براساس اعلام سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاشکند محدودیت های ترانزیتی کامیون های ایرانی در قلمرو کشور ازبکستان لغو شد. با تصمیم کمیسیون مقابله با بحران جمهوری ازبکستان، محدودیت های حمل ونقلی برای کشورهای ایران، افغانستان و ایتالیا، با رعایت دقیق موازین بهداشتی لغو شد.

به گفته لطیفی مدت توقف برای کامیون های خارجی در ازبکستان برای رویه های ترانزیت، صادرات و واردات حداکثر 10 روز مشخص شده است و رانندگان قبل از انتها این زمان باید این کشور را ترک نمایند.

ایران و ترکمنستان

هنوز ترکمنستان برای بازگشایی مرز خود با ایران به نتیجه نرسیده است؛ آخرین بار در خبرها از تاریخ 21 خرداد برای بازگشایی مرز ایران و ترکمنستان می گفتند؛ وعدهای که بار دیگر عملیاتی نشد.

البته بیستم خردادماه سخنگوی گمرک ایران از افتتاح پل مرزی ایران و ترکمنستان، پل سرخس اطلاع داد؛ این پل با حضور مسئولان محلی به صورت ویدئوکنفرانسی توسط وزرای راه و شهرسازی جمهوری اسلامی ایران و وزیر ساختمان و معماری ترکمنستان و استانداران آخال و خراسان رضوی و سفرای دو کشور افتتاح شد.

افتتاح این پل، یکی از دستورالعمل های طرفین برای بازگشایی مرزهای زمینی و ریلی بوده است و قرار بود تا روزهای دیگر مرزهای دو کشور دوباره برای تبادل کالای تجاری فعال گردد.

از ابتدای اسفندماه امسال و با همه گیری بیماری کرونا کشور ترکمنستان مرزهای خود را به روی تجار و بازرگانان ایرانی بست. مرز اینچه برون نیز از آن موقع تا به امروز بسته بوده و طرف ترکمنستانی اجازه بازگشایی مرز را نمی دهد. روسای جمهور دو کشور با یکدیگر تلفنی گفت وگو کردند تا گذرگاه های مرزی از جمله اینچه برون هرچه زودتر بازگشایی گردد؛ اتفاقی که تا به امروز رخ نداده اما مسئولان می گویند کارگروه های تخصصی بین ایران و ترکمنستان برای بازگشایی مرزهای سرخس و اینچه برون به توافق رسیده اند.

سخنگوی گمرک می گوید: در سرخس و اینچه برون تونل های ضدعفونی کالا و وسایل نقلیه برای راستا ریلی و هم زمینی آماده شده که به محض بازگشایی مرز، دو طرف محموله های تجاری را با عبور از این تونل ها بر اساس پروتکل های بهداشتی ضدعفونی می نمایند.

مرز ایران و افغانستان

مرز ایران و افغانستان به روی صادرات و واردات کالا باز است؛ رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان بابیان این خبر گفته است: صادرات و تجارت با افغانستان برقرار است و در این زمینه مشکل و جای نگرانی برای تجار وجود ندارد.

اگرچه افغانستان مرزهای خود را در ابتدای شیوع بیماری کرونا به روی تجار ایران بست اما این شرایط خیلی طول نکشید؛ فروردین 99، در مرز ملیک تعداد کامیون صادراتی 83 دستگاه و کامیون ترانزیت خارجی 80 دستگاه بود که درمجموع 163 دستگاه در رفت وآمد بوده اند؛ ضمن اینکه تعداد کامیون خالی ورودی از افغانستان جهت حمل کالاهای صادراتی جمهوری اسلامی ایران 160 دستگاه بوده است.

همچنین مرز گمشاد فقط برای صادرات کالا از ایران به افغانستان باز بود؛ ولی تردد مسافر برای هر دو طرف در هر دو مرز ممنوع بوده است و فقط کشور افغانستان اتباع خودش را برای ورود به کشورشان از مرز میلک - زرنج پذیرش می کرد.

از طرفی در سال 1399 ورود انواع کالاهای صادراتی به مرز دوغارون -تایباد واقع در شرق خراسان رضوی 30 درصد افزایش داشت که درچند روز گذشته باعث افزایش ترافیک جاده تایباد به این معبر زمینی شد.

مدیرکل گمرک دوغارون-تایباد در گفت وگو با ایرنا گفته است: در امسال راستا کالاهای ترانزیتی به کشور افغانستان تغییر نموده و در حال حاضر به وسیله گذرگاه مرزی دوغارون انجام می گردد که این امر باعث ترافیک و تردد بسیار در مرز دوغارون طی 72 ساعت گذشته شده بود.

به گفته محمد کوه گرد عدم هماهنگی بعضی دستگاه های خدمات رسان در مرز دوغارون نیز به این ازدحام یاری نموده بود که با تدابیر اتخاذ شده در حال حاضر این مشکل برطرف شده است.

مدیرکل گمرک دوغارون-تایباد به فعالیت 10 واحد باسکول در گمرک منطقه ویژه مالی و نیز بازارچه مرزی دوغارون در خاک ایران برای تسهیل و شتاب در اعزام کامیون های ترانزیتی و صادراتی اشاره نموده و می گوید: گمرک افغانستان در آنسوی مرز فقط یک دستگاه باسکول در اختیار دارد و همین امر باعث معطلی کامیون ها پشت مرز شده است. مذاکره با مسئولان گمرک افغانستان به منظور افزایش فعالیت در این گذرگاه مرزی زمان کار گمرک دوغارون از ساعت هفت و نیم شروع شده و تا ساعت 19 ادامه دارد.

گمرک دوغارون در شهرستان تایباد در شرق ایران واقع است و در کنار آن گمرک اسلام قلعه افغانستان قرار گرفته است. این دو از گذرگاه های مهم مرزی میان افغانستان و ایران محسوب می گردد که روزانه صدا مسافر و خودرو از این راستا تا قبل از شیوع کرونا تردد می کردند و بعد از شیوع کرونا نیز انتقال اموال از این میسر ادامه یافته است.

گمرک دوغارون در 18 کیلومتری تایباد قرار گرفته است. مرکز شهرستان 120 هزار نفری تایباد نیز در 225 کیلومتری جنوب شرقی مشهد واقع است.

به گفته لطیفی افغانستان برای راستا ترانزیتی ایران-افغانستان-تاجیکستان و ایران-افغانستان-ازبکستان اعلام آمادگی نموده است و کامیون های ترانزیتی می توانند تا زمانی که مرزها با ترکمنستان باز گردد، از این راستا به سمت ازبکستان یا تاجیکستان حرکت نمایند.

مرز تجاری ایران و پاکستان

روز گذشته سخنگوی گمرک ایران از برطرف محدودیت های کامل مرز میرجاوه اطلاع داد؛ به گفته سید روح الله لطیفی، از صبح روز آدینه با پذیرش 45 کامیون محموله صادراتی ایران از سوی پاکستان، محدودیت های تردد کالای تجاری از این مرز برداشته شد.

باشیوع ویروس کرونا از اسفندماه مرز میرجاوه، مهم ترین مرز تجاری زمینی بین ایران و پاکستان با تصمیم شورای امنیت ملی پاکستان تعطیل شد؛ تا اینکه در بیست ودوم اردیبهشت ماه سیدروح اله لطیفی، دبیر شورای اطلاع رسانی گمرک از مذاکره مدیران گمرک میرجاوه و مدیران مرزی تفتان پاکستان اطلاع داد و گفت که این مرزها به صورت محدود کار خود را شروع می نمایند.

بعد از آن به مدت 40 روز مرزی ایران و پاکستان، در روزهای زوج از ساعت 8 صبح تا 14 فعال بود؛ این مرزها در دو بخش گمرک و بازارچه 75 کامیون کالای صادراتی ایران را پذیرش می کرد. قرار است از روز آدینه، سی ام خردادماه در این مرز میرجاوه محدودیت سه روز در هفته وجود ندارد و این مرز در تمام روزهای هفته پذیرای کامیون های حامل کالاهای تجاری دو کشور خواهد بود.

همچنین مرز پیشین مند از سیزدهم اردیبهشت ماه با محدودیت 20 کامیون و 50 کامیون کوچک و وانت امکان جابه جایی بار دارد. این مرز در روزهای زوج از ساعت 8 صبح الی 14 فعال است. براساس تصمیم اسلام آباد، کالاهای صادراتی ایران که عمدتاً شامل مواد غذایی است، از این مرز می تواند وارد پاکستان گردد.

همچنین پاکستان یک روز در میان به وسیله مرزها و چهار بازارچه مرزی به نام های ریمدان، پیشین، جالق و کوهک مجاز به پذیرش 20 کامیون ایرانی است.

همچنین مرزهای دریایی ایران در شمال در همه بنادر در ورود کالاهای اساسی و صادرات به سمت کشورهای حاشیه ای و دریای خزر فعال است. تجارت با آذربایجان در حوزه ریلی، دریایی و جاده ای فعال است که در حوزه جاده ای به صورت ترانشیپ منت فعال هستیم و راستا ترانزیتی به سمت روسیه با در نظر دریافت پروتکل های بهداشتی ادامه دارد. مرز نخجوان فعال است.

به گفته لطیفی با کشورهای حوزه خلیج فارس فعالیت تجاری داریم. در همه این کشورها شناورهای تجاری فلزی، کانتینری و یخچال دار پذیرفته می گردد و برای پذیرش لنج ها نیز کم کم محدودیت ها در حال برداشته شدن است، البته امارات با سخت گیری های بهداشتی لنج ها را نیز می پذیرد. با عمان هم سه راستا دریایی مستقل داریم که روزانه کالاهای موردنیاز همچون مواد غذایی به این کشور ارسال می گردد.