محاسبات سال کبیسه، اصلی ترین عامل دقت بالای تقویم هجری شمسی است
به گزارش سفر به تایلند، به گزارش خبرنگاران، نخستین روز از بهار طبیعت در نیمکره شمالی زمین، روزی است که این کره خاکی به معتدل ترین حالت خود می رسد. همه ما می دانیم که تقویم هجری شمسی دقیق ترین تقویم در جهان است چراکه براساس محاسبات چرخش زمین به دور خورشید و زاویه تابش آن محاسبه می شود.کتاب تقویم هجری شمسی نوشته ایرج ملک پور اثری است که به شرح دقیق و کامل محاسبات اعتدالین در زمین و آغاز سال نو در تقویم هجری شمسی پرداخته است. در این اثر در آغاز، تاریخچه ای از تحول تقویم در ایران بازگو شده که ازجمله آن هاست: تقویم فرس قدیم، تقویم پارسی باستان، تقویم اوستایی، تقویم فرسی، تقویم هجری قمری، تقویم خراجی، جلالی، ترکی مغولی، غازانی، هجری شمسی برجی، هجری شمسی و شاهنشاهی.در بخش دوم کتاب نیز، مشخصه های تقویم هجری شمسی نظیر سابقه رسمی شدن، واحد زمان، ماه های این تقویم، مبدا تاریخ گذاری، کبیسه و هفته در تقویم هجری شمسی برشمارده شده است. گفتنی است در این تقویم، واحد زمان، مدت حرکت ظاهری مداری خورشید است که تعداد ماه های آن دوازده ماه بوده و براساس هجرت تاریخی رسول اکرم (ص) از مکه به مدینه نامگذاری شده است.
از آثار دیگری که به بحث تقویم به طور مفصل پرداخته است، کتاب تقویم و تقویم نگاری نوشته فرید قاسملو، مورخ علم است. گفتنی است، این کتاب متشکل از سیزده بخش است که بعضا براساس تقسیم بندی جغرافیایی و در مواردی براساس تقسیم بندی موضوعی تدوین شده اند و مبحث را از جنبه های گوناگون تکمیل می کنند.
بخش یک و دو این اثر به واژه شناسی و ارکان گاه شماری ها می پردازد. موضوع بخش سه که متشکل از سه قسمت است، گاه شماری در کشورهای عربی نام دارد و در بخش چهار ذیل گاه شماری در ایران در سه قسمت اصلی و چند قسمت فرعی، موضوع گاه شماری در ایران پیش از اسلام و دوره های پس از اسلام و نیز انواع گاه شماری محلی رایج در ایران بررسی می شود. بخش پنج در دو قسمت جداگانه به گاه شماری در افغانستان و در شبه قاره هند می پردازد. موضوع بخش های شش و هفت و هشت به ترتیب گاه شماری های دوازده حیوانی، سلوک، و یهودی و مسیحی است. بخش نهم تاریخ گذاری اسناد نام دارد، بخش ده گاهنامه / تقویم و بخش یازده تبدیل تاریخ. و در نهایت بخش های دوازده و سیزده که شاید برای خوانندگانی که علاقه چندانی به مباحث تخصصی درباره موضوع ندارند، جذابیت بیشتری داشته باشد: گاه شماری در ادب فارسی و گاه شماری و فرهنگ موضوعات بخش پایانی کتاب را به خود اختصاص داده اند.از آنجایی که تقویم در زبان فارسی به دو معنای عمده به کار می رود: یکی نظام سیستم زمان به واحدهای متفاوت و تاریخ گذاری رویدادها بر اساس آن؛ و دیگری جدول یا دفتری که تقسیمات زمانی در آن ثبت شده است. بر این اساس روشن می شود که تقویم چه پیوند نزدیکی با زندگی انسان ها و تاریخ آن دارد.
بر همین اساس احسان مهرجو مدرس نجوم با اشاره به اهمیت سال کبیسه در محاسبات تقویم میلادی با تقویم شمسی معتقد است؛ در تقویم هجری شمسی و میلادی که اساس آن حرکت زمین در فضا به دور خورشید است، سال کبیسه وجود دارد. به این معنی که در تقویم هجری شمسی برخلاف میلادی که هر چهار سال، سال چهارم را کبیسه در نظر می گیرند، اما در تقویم هجری شمسی کبیسه های پنج ساله هم رخ می دهد؛ یعنی گاهی بعد از سه سال، سال چهارم کبیسه می شود و گاهی بعد از چهار سال، سال پنجم کبیسه می شود. در حقیقت محاسبات دقیق در سال کبیسه است که دقت تقویم شمسی را از میلادی بیشتر کرده است؛ در تقویم میلادی همه سال ها 365 روز و سال چهارم را 366 روز در نظر گرفته می شود و آغاز سال در نیمه شب شرعی است؛ اما در تقویم شمسی لحظه تحویل هر سال متفاوت است و ایرانیان آن را محاسبه می کنند.
منبع: ایبنا - خبرگزاری کتاب ایران