محورهای رایزنی های ظریف در استکهلم؛ از اینستکس تا تحولات اخیر منطقه - سفر به تایلند

به گزارش خبرنگار اعزامی خبرنگاران به استکهلم، محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در دومین مقصد سفرش به اروپا و بعد از دیدار و گفت وگو با مقامات فنلاند، عصر دوشنبه 28 مرداد ماه راهی سوئد شد تا با مقامات این کشور اروپایی واقع در منطقه نوردیک (شامل کشورهای دانمارک، فنلاند، ایسلند، نروژ و سوئد واقع در شمال اروپا و اقیانوس اطلس شاقتصادی) ، ابعاد مختلف مناسبات دوجانبه و تحولات منطقه ای و بین المللی را مورد بحث و گفتگو قرار دهد.

وی که در بدو ورود به فنلاند در جمع خبرنگاران مجدداً بر پایبندی اروپا به تعهدات برجامی تأکید کرد، فعالیت سه کشور فنلاند، سوئد و نروژ در موضوعات منطقه ای را مورد اشاره قرار داد و درباره فنلاند بیان نمود: فنلاند از گذشته طرحی برای گفتگو در خلیج فارس داشت که تقریبا مشابه طرحی است که ما مطرح کردیم. چند سال پیش من هلسینکی آمدم و اینجا طرح مجمع گفتگوهای منطقه ای در خلیج فارس را مطرح کردم و فنلاندی ها همواره به این موضوعات علاقه داشتند.

لازم به ذکر است سفر ظریف به این کشورها آنگونه نیز که خودش بیان نمود در شرایط ویژه منطقه اجرا شده و به باور او ضرورت دارد تا مشورت های گسترده ای در این زمینه انجام گردد.

وزیر خارجه ایران در سفرش به فنلاند ضمن دیدار و گفتگو با سائولی نینیستو رئیس جمهور با ویل اسکیناری وزیر امور توسعه و تجارت خارجی و همچنین پکا هاویستو وزیر امور خارجه دیدار و گفتگو کرد. وی در نشست خبری مشترک (+) به همراه همتای فنلاندی خود به تشریح رایزنی های اجرا شده پرداخت و به سؤالات خبرنگاران پاسخ داد. رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین در جمع اندیشمندان مرکز ایده مدیریت بحران حضور یافت و سخنرانی کرد. (جزییات بیشتر)

رئیس دستگاه دیپلماسی دوشنبه عصر 28 مرداد ماه هلسینکی را به مقصد استکهلم ترک کرد و قبل از ترک فنلاند در گزارشی توئیتری دیدارهایش با مقامات فنلاند را مفید و مثمرثمر خواند (+) و دوشنبه شب در بدو ورود به استکهلم و در شب عید سعید غدیرخم در جمع ایرانیان مقیم سوئد حضور یافت و ضمن ایراد سخنرانی به سوالات آنها پاسخ داد.

وی در پاسخ به سوالی با بیان اینکه معتقدم اینستکس مکانیسم خوبی است، به شرط اینکه راه بیفتد، گفت: اینستکس ما را از تبادلات فرامرزی بی احتیاج می نماید.شما می توانید تبادلاتتان را در ایران داشته باشید، طرف های معامله شما تبادلاتشان را در اینجا (سوئد) داشته باشند بدون اینکه پولی بین اینجا و ایران رد و بدل گردد. این می تواند کارآمدی داشته باشد. ولی چند مشکل دارد، اول اینکه باید داخل آن پولی برود و حتما باید پولی از نفت ایران وارد اینستکس گردد، یا اعتبار معادل نفت ایران وارد اینستکس گردد.

ظریف افزود: مشکل دوم این است که اینستکس نمی تواند ابزاری فقط برای معاملات انساندوستانه باشد. احتیاج است این مکانیسم (اینستکس) فقط محدود به غذا و دارو نباشد. سوئدی ها خیلی فعال بودند و وزیر خارجه سوئد از سیاستمدارانی است که با فشارهای آمریکا علیه مردم ما مقابله نموده و یکی از دلایل اینکه همکاری ما با سوئد خوب است همین مواضع اصولی وزیر خارجه و دولت سوئد است. ایرانی هایی که سوئد هستند بدانند که سوئدی ها رفتار نسبتا خوبی دارند. از حضور ایرانی ها در اروپا استفاده کنیم، برای اینکه آنها برای خودشان خیالبافی ننمایند که با اینستکس می خواهند یاری نمایند.

وزیر خارجه گفت: در صورتی اینستکس می تواند مفید باشد که پولی وارد آن گردد و آن درآمد نفتی ماست و ثانیا ایران بتواند از اینستکس استفاده کند نه فقط برای خرید غذا و دارو بلکه برای خرید ماشین آلات و ... و آن موقع است که می توان از اینستکس استفاده مناسب کرد. (جزییات بیشتر)

پیشنهادی که به سعود الفیصل داده شد

ظریف که عصر شنبه 26 مرداد ماه به منظور دیدار و گفتگو با مقامات کویتی نیز به کویت سفر و بعدازظهر یکشنبه 27 مرداد به تهران بازگشت و چند ساعت بعد راهی فنلاند شده بود، در جمع ایرانیان مقیم سوئد بیان نمود: زمانی که در کویت بودم به کویتی ها گفتم همین فردا (عربستان) آمادگی داشته باشند با ما گفتگو را شروع نمایند، حاضریم....در سوریه و یمن شکست خوردند، در لبنان نخست وزیر آن را زندانی کردند... خیال نکنید گناه نداشتن روابط، با ماست. دست ما دراز است و سفره ما پهن است و هر همسایه ای که بخواهد سر سفره رابطه خوب همسایگی بنشیند ما آماده هستیم.

به گزارش فارس، وزیر خارجه ایران همچنین روز سه شنبه با مارگوت والستروم همتای سوئدی دیدار و در ضیافت ناهار او شرکت کرد. وزرای خارجه ایران و سوئد در این دیدار در خصوص موضوعات مختلف دوجانبه، منطقه ای و بین المللی از جمله برجام، ضرورت تسریع در اجرای سازوکار اینستکس، امنیت منطقه خلیج فارس، یمن و افغانستان بحث و گفتگو کردند. وزیر خارجه ایران همچنین با خانم آن لینده وزیر تجارت سوئد و مسؤول کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور دیدار کرد.

کارل بیلدت نخست وزیر اسبق سوئد هم بعدازظهر سه شنبه در محل اقامت ظریف حضور یافت و با وی دیدار و گفتگو کرد. وی همچنین با جمعی از تجار سوئدی دیدار کرد و در ضیافت شامی به همراه خانم والستروم همتای سوئدی که سید رسول مهاجر سفیر ایران در استکهلم تدارک دیده بود، شرکت کرد. صبحانه کاری با دیپلمات های شاخص و کهنه کار سوئد در محل اقامت وزیر خارجه، حضور و سخنرانی در موسسه سیپری، دیدار با نورلین رئیس مجلس و استفان لوون نخست وزیر سوئد از دیگر برنامه های حضور ظریف در سوئد است و بعد از آن راهی اسلو می گردد تا با مقامات نروژی نیز دیدار کند و در خاتمه این سفر به فرانسه خواهد رفت تا همانگونه که خودش پیش از این عنوان نمود با امانوئل ماکرون رئیس جمهور و ژان ایو لودریان وزیر خارجه فرانسه نیز ملاقات کند.

سفر سه سال پیش ظریف به استکهلم

به گزارش فارس، محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران 12 خرداد 1395 و در سومین مقصد سفرش به اروپا (ظریف پیش از آن به لهستان و فنلاند رفته بود) بعد از اجرای برجام و در رأس یک هیأت اقتصادی 60 نفره به استکهلم سفر نموده بود و این بار بعد از سه سال و حدود 2 ماه و نیم برای دومین بار در سوئد حضور دارد.

ظریف در آن سفر با خانم مارگوت والستروم همتای سوئدی دیدار و در ضیافت ناهار ترتیب داده شد شرکت کرد.

وی همچنین در آن سفر با استفان لوون نخست وزیر، اوربان آهلین سخنگوی مجلس، میکائیل دامبری وزیر شرکت ها و نوآوری و یاکوب والنبرگ سرمایه گذار بزرگ این کشور دیدار و گفت و گو کرد.

رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران همچنین در مؤسسه تحقیقات صلح بین المللی استکهلم (سیپری) و در خصوص تحولات منطقه خاورمیانه تحت عنوان ضرورت تغییر الگو در خلیج فارس: درس هایی از توافقنامه هسته ای ایران سخنرانی کرد و به اتفاق خانم آن لیند وزیر تجارت و امور اتحادیه اروپا سوئد، همایش تجاری ایران و سوئد را با حضور نمایندگان حدود 200 شرکت ایرانی و سوئدی افتتاح و در این همایش به ایراد سخنرانی پرداخت. وزیر خارجه ایران همچنین در جمع ایرانیان مقیم سوئد حضور یافت.

سوئد بیان کرد که به اینستکس می پیوندد

در حالی که مدت زمان کوتاهی تا خاتمه فرصت 60 روزه دوم ایران به طرف های باقیمانده برجام به ویژه اروپا برای اجرای تعهدات بانکی و اقتصادی خود در قبال ایران باقی نمانده و تهران بارها از بی عملی اروپا در این زمینه انتقاد نموده و سازوکار اینستکس نیز با اما و اگرهای زیادی روبرو است، سوئد از جمله کشورهایی بود که هفتم تیر ماه و پیش از شروع نشست کمیسیون مشترک برجام در سطح معاونان وزرا و مدیران کل سیاسی ایران و 1+4، بیانیه ای از سوی این کشور به همراه شش کشور اروپایی دیگر یعنی اتریش، بلژیک، فنلاند، هلند، اسلوونی و اسپانیا منتشر شد و این کشورها ضمن حمایت از برجام آمادگی خود را برای پیوستن به اینستکس بیان کردند. در این بیانیه آمده بود: با آگاهی از اینکه اجرای بخش های اقتصادی این توافق با مشکلاتی روبرو شده است ما با فرانسه، آلمان و انگلیس و دیگر سازمان ها و کمیسیون اروپایی برای ایجاد کانالی که تبادلات اقتصادی با ایران را تسهیل کند همکاری خواهیم کرد.

مارگوت والستروم وزیر خارجه سوئد نیز 24 تیر ماه پیش از شروع نشست شورای وزیران خارجه اتحادیه اروپا در بروکسل در جمع خبرنگاران گفته بود: امروز برای اعلام دوباره پایبندی ما به برجام بسیار مهم است و اینکه ما توافق هسته ای با ایران را توافق بسیار مهمی می دانیم. همچنین برای نشان دادن اینکه ما داریم هر آنچه در توان داریم را انجام می دهیم تا از ساز و کار اینستکس حمایت کنیم تا به سرمایه گذارانی که می خواهند با ایران تجارت نمایند و در آن کشور سرمایه گذاری نمایند، یاری کنیم و تعهدات خود ذیل این توافق را پیگیری کنیم.

وی اضافه نمود: قطعا این مهم است و ما به گفت وگو با آمریکایی ها هم ادامه می دهیم تا بگوییم که این [وضعیت] تا چه حد غیرسازنده است و اینکه تشدید تنش و درگیری بین ایالات متحده و ایران به ما یاریی نمی نماید.

سوئد: در حال گفت وگو با ایران و انگلیس و طرف های دیگر درباره استنا ایمپرو هستیم

در پی تنش هایی که بین ایران و انگلیس در قضیه توقیف نفتکش ها رخ داد نیز سوئد چهارشنبه دوم مرداد بیان کرد در حال گفت وگو با ایران، انگلیس و طرف های دیگر بر سر نفتکشی است که ایران چند روز پیش آن را توقیف کرد. وزارت خارجه سوئد در بیانیه ای بیان کرد: سوئد از تحولات تنگه هرمز نگران است. برای سوئد و اتحادیه اروپا حفظ آزادی تردد حائز اهمیت است. با توجه به اوضاع بسیار خطرناک در منطقه، مهم است که تدابیری برای کاستن از تنش ها انجام گردد. در این بیانیه آمده بود: سوئد در حال اجرا گفت وگوهایی در سطوح مختلف با انگلیس، ایران و سایر طرف های مرتبط است و ما امیدواریم راه حلی برای مسائل و کاستن از تنش ها پیدا کنیم.

مناسبات سیاسی ایران و سوئد

اولین معاهده بین ایران و سوئد با عنوان معاهده تجارت و دوستی که در سال 1875 میلادی به امضای معاون وقت وزارت خارجه سوئد رسید، در زمره اولین موافقتنامه های سوئد با یک کشور شرقی محسوب می گردد. دو دهه پس از این معاهده در سال 1896 (1275 شمسی) سفیر ایران در روسیه به عنوان سفیر آکردیته نزد پادشاهی سوئد منصوب شد. پس از آن در سال 1920 (1298 شمسی) روابط سیاسی دو کشور با گشایش رسمی سفارت ایران در استکهلم به سطح سفیر مقیم ارتقا یافت. این روند با سفر سرهنگ یالمارسون سوئدی به ایران با هدف ساماندهی ژاندارمری ایران و امضای قرارداد دوستی بین دو کشور در تاریخ 6 خرداد 1308 شمسی (1929) و عهدنامه اقامت و تجارت در بیستم شهریور همان سال ادامه یافت.

اشغال ایران در زمان جنگ دوم جهانی باعث توقف در روابط دو کشور نشد و پس از آن ایران و سوئد در سال 1336 شمسی، سطح سفارتشان را به سفارت کبری ارتقا دادند. در سال 1347 (1968 میلادی) دو کشور با حذف ویزا برای اتباع ایرانی و سوئدی موافقت کردند. پرنیل فرزند پادشاه سوئد در سال 1349 و کارل گوستاو ولیعهد وقت و پادشاه کنونی سوئد در سال 1971 (1350 شمسی) به ایران سفر کردند. همچنین وزیر خارجه وقت سوئد با سفر به تهران در سال 1353 شمسی در خصوص توسعه مبادلات با مقامات ایرانی گفت وگو کرد.

روابط ایران و سوئد بعد از انقلاب اسلامی شاهد افت و خیزهای مختلفی بود. با اینکه سوئد از نخستین کشورهایی بود که انقلاب اسلامی را به رسمیت شناخت ولی حوادث پس از اشغال سفارت آمریکا، سردی روابط دو کشور را به همراه داشت. البته سوئد در راستای سیاست بیطرفی خود، رسما از شرکت در تحریم آمریکا علیه ایران خودداری و بیان کرد که وقتی به این تحریم ها خواهد پیوست که موضوع به تصویب شورای امنیت سازمان ملل برسد.

از جمله تحولات مهم در روابط دو کشور در دهه 1360 سفرهای مکرر اولاف پالمه نخست وزیر سوئد به تهران (البته در دوران سفرش عضو مجلس بود) به عنوان نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل برای میانجیگری بین ایران و عراق بود. در اواخر دهه 1360 مسائل مربوط به سلمان رشدی، وقفه دیگری در مناسبات ایجاد کرد. در این مدت سفر استفان لوون نخست وزیر سوئد به تهران در بهمن 1395 از جمله تحولاتی بود که در این مدت رخ داد و او در مدت اقامتش در تهران پنج سند مهم اقتصادی را امضا کرد.

البته قبل از آن و بعد از توافق ژنو، کارل بیلدت وزیر خارجه سوئد 14 بهمن 92 به ایران آمد، سفری یک روزه به اصفهان داشت و سپس به تهران بازگشت و با ظریف همتای ایرانی خود و دیگر مقامات کشورمان دیدار و گفت وگو کرد.این اولین سفر کارل بیلدت وزیر خارجه سوئد به ایران بعد از 13 سال بود.

در سال های اخیر و بعد از سفر خرداد 1395 محمدجواد ظریف به سوئد، نهاوندیان رئیس وقت نهاد ریاست جمهوری هم در آذر 1395 به سوئد سفر کرد.

استفان لوون نخست وزیر سوئد و هیأت همراه نیز 23 و 24 بهمن 1395 (11 و 12 فوریه 2017) به تهران سفر کرد. قبل از آن نیز گابریل ویکستروم وزیر بهداشت سوئد 14 و 15 آذر 1395 به تهران آمده بود.

مجید تخت روانچی معاون وقت اروپا و آمریکای وزارت خارجه هم 4 اردیبهشت 1396 به سوئد سفر و با مقامات این کشور دیدار کرد.

تا قبل از تحریم های آمریکا، شش نشست کمیسیون مشترک اقتصادی بین دو کشور برگزار گردیده بود و هفتمین نشست کمیسیون تیر ماه سال گذشته (1397) در تهران برگزار گردید.

نگاهی گذرا به سوئد

سوئد کشوری است در شمال اروپا در شبه جزیره اسکاندیناوی. از غرب با نروژ، از شمال شرق با کشور فنلاند، از شرق با خلیج بوتنی، از جنوب شرقی با دریای بالتیک و از جنوب غربی با کشور دانمارک همسایه است.سوئد دارای آب و هوای بسیار سردی است. این کشور از نظر طبیعی، از 4 ناحیه تشکیل شده است. کوه های پوشیده از جنگل در منطقه نورلند در شمال، دریاچه دیستریکت در ناحیه مرکزی، زمین های مرتفع یونکوپینگ در جنوب و جلگه حاصلخیز اسکانیا در منتهی الیه بخش جنوبی کشور. تابستان ها کوتاه و گرم و زمستان های سرد و طولانی از ویژگی های آب و هوای این کشور است. بیش از نیمی از مساحت این کشور از جنگل پوشیده شده و در قسمت های شاقتصادی سوئد شش ماه از سال روز و شش ماه شب است که این به خاطر نزدیک بودن به قطب شمال است؛ ولی در قسمت های جنوبی می توان چهار فصل را دید.

زبان سوئدی از خانواده زبان های هندواروپایی شاخه ژرمنی است و به زبان های نروژی و دانمارکی نزدیکی دارد. این سه زبان بسیار به هم نزدیک است. زبان سوئدی، زبان رسمی این کشور است و در بعضی نواحی شاقتصادی کشور، به زبان فنلاندی نیز صحبت می گردد. تعداد 4 زبان اقلیمی اعم از فنلاندی، تورندال، رومانی (زبان کولی ها) و ییدیش (زبان یهودیان) در کشور سوئد تکلم می گردد.

مسیحیت پروتستان لوتری با عضویت 66 درصد از جمعیت این کشور در کلیسای سوئد بزرگترین مذهب در سوئد است. مذاهب مسیحی دیگر موجود در سوئد شامل کاتولیک و ارتدکس شرقی هستند. اسلام در سوئد با دارا بودن 5 درصد از جمعیت، دومین مذهب بزرگ به حساب می آید. بقیه جمعیت یا بی دین هستند یا متعلق به ادیان دیگرند.مردم سوئد همراه با مردمان نروژ، ایسلند و دانمارک از شاخه ژرمنی اقوام هندواروپایی بوده و تبارشان به وایکینگ ها می رسد.

سوئد و سیستم حکومتی اش

سیستم سیاسی سوئد بر اساس پادشاهی مشروطه و دموکراسی مجلسی راسخ است و پادشاه سوئد سمتی نمادین و تشریفاتی دارد و البته پادشاه و خانواده اش بین مردم سوئد محبوبیت زیادی دارند.کارل گوستاو شانزدهم در حال حاضر پادشاه سوئد است که در سال 1973 جانشین پدربزرگش شد. پدر او در سال 1947 و هنگامی که او تنها یک ساله بود در سانحه ای هوایی کشته شد و در حال حاضر طولانی ترین دوران پادشاهی را در سوئد داشته است.

مجلس این کشور که به زبان محلی ریکسداگ نامیده می گردد دارای 349 عضو است و انتخابات مجلسی باید در هر چهار سال و در دومین یکشنبه ماه سپتامبر برگزار گردد. بعد از برگزاری انتخابات، رئیس مجلس با رای مخفی نمایندگان انتخاب می گردد، این تنها رای مخفی نمایندگان است و بقیه آرای نمایندگان باید آشکار باشد.در آن موقع رئیس مجلس از حزب پیروز یا ائتلاف احزاب پیروز برای تشکیل دولت دعوت می نماید.

دولت فعلی که در امسال میلادی (2019) تشکیل شد متشکل از حزب سوسیالیست با 28 درصد و حزب سبز با چهار درصد آرا است. سه حزب چپ، مرکز و لیبرال به کاندیدای نخست وزیری رای مثبت ندادند و آرای آنها ممتنع بود و به خاطر عدم رای منفی این سه حزب به نخست وزیر کنونی منجر به تشکیل دولتی تنها با 33 درصد آرای مثبت شد.

نمایندگان مجلس باید حتما عضو یک حزب سیاسی باشند وگرنه نماینده مستقل و غیر حزبی نمی تواند وارد مجلس گردد.