بقعه تنها حاکم زن ری در تاریخ
به گزارش سفر به تایلند، در خیابان خاوران، خیابان شهید برادران سجادی، هشت متری ملایری امامزاده ای هست به نام سیده ملک خاتون. مدفن زنی که در زمان خودش بسیار هوشمند و کاردان بوده است و البته نخستین زنی که وارد حکومت داری شد.
خبرنگاران-لیلاباقری : او همسر فخرالدوله دیلمی و بعلاوه مادر دو تن از شاهان آل بویه بوده است به نام های شمس الدوله دیلمی و مجدالدوله دیلمی. ولی چون زمان مرگ پدر، آن دو کم سن و سال بودند خودش قدرت را به دست می گیرد. او از شعبان 387 تا زمان مرگ ش در 407 هجری قمری حکومت ری را در دست داشت.
قصه های خواندنی تهران را اینجا دنبال کنید
کسانی که اهل پژوهش در تاریخند به احتمال قوی این بقعه را متعلق به سیده خاتون دانسته اند که پاسخ مردافکنش به نامه سلطان محمود غزنوی از وقایع خواندنی تاریخ ایران است. در قابوسنامه حکایت شده است که بعد از مرگ فخرالدوله دیلمی همسر سیده خاتون، سلطان محمود غزنوی رسولی برای او می فرستد که باید خطبه و سکه بنام من کنی و خراج را بپذیری و اگر نه من بیایم و ری بستانم و خراب کنم و تهدید بسیار بگفت.
از قرار رسول می آید و نامه را به سیده خاتون می دهد و او هم می گوید به سلطان محمود بگو که تا وقتی شوهرش زنده بود نگران آمدن سلطان محمود و گرفتن ری بود اما از وقتی شوهر مرده دیگر این نگرانی را ندارد و می داند که او مرد عاقلی است و این کار را نمی نماید. چون او پادشاهی را به جنگ چون من زنی نباید آمد اکنون اگر بیایی خدای مطلع است که من نخواهم گریخت و جنگ را ایستاده ام از آنچه از دو بیرون نباشد. از دو لشکر یکی شکسته می گردد اگر من تو را بشکنم به همه عالم نامه بنویسم که سلطان محمود را بشکستم که صد پادشاه را شکسته بود. مرا هم فتح نامه بود و هم شعر فتح و اگر تو مرا بشکنی چه توانی نوشت. گویی زنی را بشکستم. تو را نه فتح نامه رسد و نه شعر فتح که شکستن زنی بس فخر نباشد گویند که سلطان محمود زنی را بشکست. بدین یک سخن تا وی زنده بود سلطان محمود قصد ری نکرد و معترض وی نشد.
این امامزاده در قسمت جنوبی محله دولاب قرار گرفته است و حسین شهیدی در سرگذشت تهران درباره صحت تعلق این امامزاده به سیده خاتون می نویسد: زیارت نامه این محل به این ترتیب شروع می گردد السلام علیک یا ملکه الجلیله العلیه... السلام علیک یا خاتونه الرضیه المرضیه و پس از چند سطر خطاب می گردد که یا بنت موسی بن جعفر و یا دخت الرضا و انتها در آخر زیارت نامه جمله المدفونه بالری خوانده می گردد و بدین قرار جمله اول زیارت نامه و انتهای آن با سرگذشت سیده ملک خاتون مطابقت می نماید.
یاقوت حموی هم در معجم البلدان در این باره می نویسد: سیدآباد کوشکی است در ری و دیلمی است از دیه های آن و هر دو را سیده شیرین دختر؟ رستم، مادر مجدالدوله بن فخرالدوله بن بویه به وجود آورد. کوشک را به سال 394 ساخت کرد.
سید محمدتقی مصطفوی باستان شناس هم درباره بنای این بقعه نوشته است: طاق آجری این بقعه به طرح گنبد یک پوش بسیار قدیم با آجرهای خفته و راسته از طرف بام نمایان است. وضع بنا می رساند که بقعه خشتی قدیمی وجود داشته در مواقع مختلف آن را تعمیر نموده اند و ایوان آجری با طاق های رومی و پوشش ضربی هم در مدخل آن سمت شمال افزوده اند. بنای کنونی حرم شامل محوطه مستطیل با چهار شاه نشین عمیق و تودار در چهار طرف است. بر روی مرقد محجری چوبین و مشبک قرار گرفته است که ضریح چوبی مشبکی از عهد قاجاریه است و با اطمینان کافی می توان گفت صورت فعلی داخل حرم و از آثار زمان فتحعلی شاه قاجار است که بعد آن را تعمیر و کاشیکاری نموده اند.
----
*منتشر شده در خبرنگاران محله منطقه 20 به تاریخ 1395/5/11
منبع: همشهری آنلاین