توهم فراگیر در خصوص مسکن - سفر به تایلند

جهت دریافت خدمات رنگ پتینه چیست با گروه ساختمانی آبان در ارتباط باشید. هر گونه خدمات رنگ آمیزی با تکنیک های مدرن پتینه کاری را به ما بسپارید.

طبیعتا دو ذهنیت در پس این اقدام واقع شده است. یک ایده این است که با عرضه بیشتر مسکن، قیمت مسکن کنترل گردد و رفاه جامعه از نظر تامین مسکن بهبود یابد. ایده دوم این است که گفته می گردد رونق بخش مسکن می تواند رونق بخش های مختلف اقتصاد را به دنبال داشته باشد. معمولا هدف ایده اول است؛ ولی ایده دوم توجیهی است که برای متقاعدکردن و جاانداختن این اقدام مطرح می گردد. متاسفانه این ایده دوم که نادرست است توسط بعضی اقتصاددانان مطرح شد و رواج یافت و به سرعت مقبول سیاستمداران واقع شد.

اصل حرف این است که، چون در بخش مسکن از نهاده هایی، چون فولاد و سیمان و همچنین لوازمی، چون شیرآلات استفاده می گردد، رونق این بخش به رونق آن بخش های دیگر می انجامد و به تدریج این رونق در کل اقتصاد منتشر می شود؛ بنابراین یک راه ساده و کوتاه برای ایجاد رونق در اقتصاد، ایجاد رونق در بخش مسکن است. این حرف برای سیاستمداران بسیار جذاب است؛ زیرا بهبود شرایط مردم و تقویت قدرت رقابت اقتصاد ایران در اقتصاد جهانی کار بسیار دشواری است و اگر بتوان راه ساده ای یافت که زحمت آن کار سخت را نداشته باشد، اما به نتیجه ای مشابه آن یعنی رونق بینجامد، سیاستمداران حتما از آن استقبال می نمایند.

بخش مسکن از این جهت نامزد خوبی برای میان بر شدن به سمت رفاه است که فناوری ساخت آن، تحول شدیدی نداشته و لااقل مثل بخش کامپیوتر نیست که فناوری ساخت آن پیوسته دچار تغییر شده باشد. ویژگی دیگر مسکن غیرقابل تجارت بودن است یعنی امکان مقایسه و رقابت بین کیفیت و قیمت خانه ها وجود ندارد. این دقیقا برخلاف کالا های دیگر است که اگر محصول فراوری داخل بی کیفیت باشد، مردم کالا های خارجی را خواهند خرید.

اگر فراوری مسکن در ایران گران یا بی کیفیت باشد، مردم گزینه دیگری جز همین ندارند و ناگزیرند از همین مسکن استفاده نمایند. به همین دلیل سیاستمداران تصور می نمایند که می توان با ایجاد رونق در بخش مسکن میان بری برای رسیدن به رفاه یافت. کافی است نظام بانکی را تحت فشار گذاشت که وام ساخت خانه و وام خرید خانه با نرخ های ترجیحی و مدت زمان بازپرداخت طولانی عرضه نمایند، آن وقت اقتصاد مستقیم به سمت بهبود پیش خواهد رفت.

در ارزیابی باید گفت که مساله چنین نیست که تصور می گردد. رفاه جوامع عمدتا از قدرت رقابت آن ها در بازار محصول در بازار رقابت جهانی معین می گردد. هرچه مالی رقابت پذیرتر باشد یعنی بتواند کالا های بهتر و با قیمت مناسب تر فراوری کند، رفاه مردم آن بیشتر خواهد شد؛ بنابراین این رقابت در سمت کالا های تجارت پذیر رخ می دهد نه در سمت کالا های غیرقابل تجارت که رقابت پذیر نیستند.

وقتی مالی بتواند در بازار رقابت روی کالا های مختلف موقعیت خوبی پیدا کند، سرریز آن در سمت امور تجارت ناپذیر مثل مسکن نیز ظاهر خواهد شد و رفاه مردم از نظر مسکن ارتقا خواهد یافت؛ اما معکوس آن برقرار نیست یعنی اگر کاری بکنیم که همه مردم ایران در خانه های خوب و شخصی خود ساکن شوند، لزوما قدرت رقابت آن ها در اقتصاد جهانی بهتر نخواهد شد و، چون این قدرت رقابت بهتر نخواهد شد، پس رفاه مردم بهتر نخواهد شد. به عبارت دیگر رفاه ناشی از سکونت به رفاه ناشی از مصرف کالا های بهتر منجر نخواهد شد؛ ولی قدرت رقابت در فراوری کالا های دیگر به رفاه ناشی از سکونت قابل ترجمه است.

این نکته که رونق بخش مسکن، رونق بخش فولاد و سیمان و... را به دنبال دارد نیز محل تردید است. معمولا فشار برای بهبود وضع مسکن به فشار برای قیمت گذاری فولاد و سیمان منتهی می گردد و آن بخش ها را زیان ده یا کم سود می نماید. به همین دلیل اگر رونق بخش مسکن نباشد، این بخش ها سود و رونق بیشتری خواهند یافت.

بسیاری از مردم و کارشناسان نسبت به بخش مسکن توهم های عظیمی دارند و، چون قیمت این دارایی در ایران عظیم است تصور می نمایند که رونق این بخش به رونق کل اقتصاد می انجامد؛ درحالی که ارزش دارایی بیشتر انبساط بخش پولی اقتصاد را نشان می دهد. مثلا بعضی تصور می نمایند حالا که قیمت مسکن در ایران خیلی بالاست کشور ما سرمایه زیادی دارد که می تواند از آن برای رونق فراوری استفاده کند! به این افراد باید گفت که اگر یک خانه بخواهد به سرمایه تبدیل گردد در عین حال که کسی می فروشد باید کسی نیز خریدار باشد!

آنالیز های مالی نیز نشان داده است که رشد ناشی از سرمایه گذاری در بخش امور عمرانی مثل مسکن، کارخانه، راه، پل و... رشد کمتری از سرمایه گذاری در بخش ماشین آلات ایجاد می نماید؛ بنابراین اگر دنبال رشد مالی و رونق فراوری هستیم، باید به سرمایه گذاری در ماشین آلات بیش از سرمایه گذاری در مسکن توجه کنیم و برایش ارزش قائل شویم.

نکته تکمیلی اینکه الزام بانک ها به اعطای سهم خیلی بیشتری به بخش مسکن به هزینه عدم اعطای تسهیلات به بخش صنعت، خدمات و بازرگانی ممکن خواهد شد. اگر کسانی سودای رونق مسکن را در سر می پرورانند و بانک ها را برای این مقصود تحت فشار می گذارند، باید منتظر باشند تا گرفتاری بنگاه های صنعتی را در تامین سرمایه در گردش شاهد باشند. کاملا آشکار است که با این دست فرمان نمی توان به رونق فراوری و رشد بالا رسید.

نهایتا اینکه راه میان بر برای توسعه وجود ندارد و نمی توان از انجام کار سخت طفره رفت؛ اما به محصول کار سخت رسید.