یک فرمول برای سلامتی؛ در روز چقدر نمک بخوریم؟ - سفر به تایلند

به گزارش خبرنگاران به نقل از دویچه وله، بیشتر مردم نمی توانند یک زندگی بدون نمک را تصور نمایند. اما این همان کاری است که وزیر بهداشت و درمان آلمان، کارل لاوترباخ انجام می دهد. 30 سال است که از خوردن نمک صرف نظر نموده است. چرا؟ می گوید می خواهد مراقب سلامتی اش باشد.

آیا همه باید برای سالم ماندن همان کاری را نمایند که وزیر آلمانی نموده است؟ خبر خوب برای آن ها که خوراکی را خوش نمک دوست دارند، این است که نه؛ مجبور نیستید از نمک چشم پوشی کنید. ماتیاس ریدل، پزشک متخصص در زمینه تغذیه از مرکز تخصصی مدیکوم در هامبورگ به استفاده درست از نمک اعتقاد دارد.

بدن ما به نمک احتیاج دارد

نمک حیاتی است. برای فهم این مسئله باید نگاهی به فرمول شیمیایی آن انداخت. نمک همان سدیم کلرید NaCl است. سدیم، این ماده معدنی در بسیاری از عملکرد های مهم روزانه در بدن ما نقش اساسی بازی می نماید: در تنظیم سطح طبیعی مایعات در بدن، فعالیت کلیه ها و عملکرد اعصاب و ماهیچه ها. برای انجام این فعالیت ها بدن ما به تقریبا یک گرم نمک احتیاج دارد.

مرز سالم

پس نمک اگر به اندازه مصرف گردد، خوب است. اما چه وقت از این مرز سالم عبور می کنیم؟ این مرز را سازمان جهانی بهداشت، چنین تعریف می نماید: حداکثر 5 گرم در روز که تقریبا معادل یک قاشق چایخوری است.

ریدل، کارشناس آلمانی می گوید، با خوردن یک پیتزای منجمد، از این مرز عبور می کنیم. او می گوید که بسیاری از مردم مکررا از مرز 5 گرم در روز عبور می نمایند.

مردمان نمک دوست

مصرف روزانه نمک به ویژه نزد مردم بعضی کشور های شرق آسیا یا آسیای میانه بالاست. در چین سرانه مصرف روزانه نمک نزدیک 11 گرم در روز است. یعنی بیش از دو برابر اندازهی که سازمان جهانی بهداشت توصیه می نماید.

در بسیاری کشور های اروپایی مثل آلمان، پرتغال، ایتالیا یا در آن سو، ایالات متحده و کانادا و استرالیا و نیوزلند هم مصرف روزانه نمک بالاتر از نُرم تعریف شده این سازمان جهانی است. در بسیاری از کشور های آمریکای لاتین هم وضع بهتر نیست. تنها در بعضی کشور های آفریقایی مصرف روزانه نمک در حد سالم است.

نمک و فشار خون

یکی از بزرگترین عوارض مصرف بیش از اندازه نمک (5 گرم در روز)، بالا رفتن فشار خون است که در درازمدت خطر سکته مغزی و قلبی را افزایش می دهد. اما ریدل معتقد است که در کنار مصرف نمک عوامل دیگری مانند تحرک، استرس، سابقه بیماری های دیگر و دیگر عادت های تغذیه ای فرد در تنظیم یا به عبارتی بالارفتن فشار خون نقش بازی می نمایند.

این کارشناس تغذیه می گوید، آسیایی های لاغراندامی که رژیم غذایی سالم و سنتی دارند با وجود مصرف بیشتر نمک نسبت به مردم کشور های غربی که از دیابت یا چاقی رنج می برند، مسائل کمتری دارند.

حساس به نمک و مقاوم به نمک

حدود یک سوم از مردم به نمک حساسند. یعنی چه؟ یعنی تنها در خصوص حدود یک سوم از افراد کاهش مصرف نمک تأثیر مثبتی بر فشار خون آن ها دارد. دو سوم دیگر به نمک مقاوم هستند، یعنی در بدن آن ها مصرف نمک و فشار خون احتمالا ارتباط مستقیمی با هم ندارند. به گفته ریدل با انجام یک آزمایش خون ساده می توانید به این نکته پی ببرید که جزو کدام دسته هستید. اما حتی افرادی هم که مصرف نمک تأثیر منفی بر فشارخونشان نمی گذارد، باید در مصرف حداکثر 5 گرم در روز احتیاط نمایند چرا که مسائل دیگری می تواند در انتظار آن ها باشد.

فشار به کلیه و میکروبیوم روده

مصرف بیش از اندازه نمک باعث فشار زیاد به کلیه ها می گردد که می خواهند نمک اضافی را از بدن دفع نمایند. ریدل می گوید، این مسئله و فشار به کلیه می تواند در درازمدت به نارسایی این ارگان منجر گردد.

مصرف بالای نمک بر میکروبیوم روده هم تأثیر منفی می گذراد. شمار باکتری های اسید لاکتیک کم می گردد در حالی که شمار سلول های 17 تی کمکی در خون بالا می رود. پژوهشگران احتمال می دهند که این تعامل باعث افزایش التهاب و بیماری های خودایمنی می گردد.

بعلاوه پژوهشگران احتمال می دهند که مصرف زیاده از حد نمک، خطر ابتلا به سرطان معده و پوکی استخوان را در فرد افزایش دهد.

افزون بر این موارد، نمک اشتها را افزایش داده و باعث می گردد که فرد فراتر از حس گرسنگی خود غذا بخورد. افزایش مصرف نمک می تواند به همین علت افزایش وزن را در پی داشته باشد.

چطور می توان مصرف نمک را کم کرد؟

کارشناسان می گویند 75 درصد از نمک مصرفی در خوراکی های آماده نهفته است. برای مثال در پیتزای آماده منجمد، سوسیس ها و کالباس ها، سس گوجه فرنگی و انواع و اقسام سس ها و سوپ های آماده و چیپس و غذا های کنسروی. اگر واقعا قصد کاهش مصرف نمک را دارید باید از خوردن این محصولات پرهیز کنید.

برای کسانی که فشارخون شان بالاست، نمک رژیمی که شبیه نمک طعام است، اما حاوی اندازه کمتری سدیم و به جای آن اندازه بیشتری پتاسیم، می تواند یک راه چاره باشد.

معمولا در خصوص فواید نمک دریایی یا هیمالیا نسبت به نمک طعام معمولی اغراق می گردد. در صورتی که این نمک ها هم ترکیبات مشابه نمک معمولی را دارند با همان تأثیرات مخرب بر روی سلامتی.

اندازه نمک عادت است

باید گفت که اندازه نمک مصرفی یک عادت است. اگر عادت نموده باشیم که نمک زیادی مصرف کنیم، چشایی و زبان ما به مزه آن خو گرفته و طالب خوراکی های خوش نمک است. اما اگر در مصرف نمک دقت کنیم، خوراکی های کم نمک یا بی نمک هم به مذاق مان خوش می آیند تا در مصرف نمک به تعادل برسیم.