مکاری های تهران قدیم چه کسانی بودند؟
به گزارش سفر به تایلند، در زمان تهران قدیم، کسانی بودند که تعدادی چهارپا پیش خود نگه می داشتند و آن را به مردم اجاره می دادند؛ که به آن ها مکاری در واقع در زبان عامیانه به مکاری خر کرایه بده می گفتند.
به گزارش همشهری، واژه چاروادار یا مکاری، شکل دگرگون شده واژه چهارپادار (چهارپادارنده) است. چاروادار یا مکاری به فردی می گفتند که حیوانات بارکشی مثل قاطر و اسب در اختیار داشت و با کرایه دادن آن ها برای مسافربری و حمل بار روزگار می گذراند.
شیوه اجاره مکاری ها تهران قدیم به دو صورت بود؛ یک نوع که مسافران را خود مکاری ها پیدا می کردند و به همراه آن ها چاروادار (شاگردان خود) را می فرستادند، نوع دیگر آن بود که الاغ را به وسیله ضامن در اختیار مال کرایه کن می گذاشتند.
از شمیران تا امامزاده داوود با مکاری
جعفر شهری در کتاب تاریخ اجتماعی قرن سیزدهم درباره این فعالیت چنین شرح داده: الاغ هایی که چاروادار همراهشان بود، به راه های دور فرستاده می شدند و آن هایی که تنها می فرستادند، چهارپایانی بودند که برای گردش و سرگرمی یک روزه اطراف شهر اجاره می شد. مکاری گری نه تنها شامل الاغ بلکه مشمول هرگونه چهارپا می شد. مکاری های تهران و اطراف، آن هایی بودند که اسب و الاغ های جوان و خوش ریخت را به همراه پالان و زین به شمیران، ونک، فرحزاد، امامزاده داوود و ییلاقات اجاره می دادند که غالبا با چاروادار روانه شان می کردند و چهارپایان سرحال و برجسته را به اجاره جوان ها و داش مشدی های خوب پول بده و سرشناس می دادند که البته کرایه را از حد معمول زیادتر می گرفتند.
آدم هایی هم مانند پمپ بنزین های امروزی در وسط راه ها بودند که محض پیاده شدن حیوان را تحویل گرفته، آب و علوفه در اختیارش می گذاشتند، تر و تمیزش می کردند، یال و دم شان را شانه زده و پس از اندکی استراحت چهارپا را در قبال مزدی زیاد تحویل همراهانش می دادند.
کرایه الاغ 10 شاهی
برای کرایه کردن چهارپا از مکاری چند موضوع بسیار مهم بود؛ اول آشنا و مشتری بودن در مکاری، دست به جیب بودن و خست نداشتن، دوستی داشتن با شاگرد مکاری و این که انتها در بازگرداندن چهارپا، تحفه و سوغاتی به مناسبت محلی که رفته اند برای مکاری بیاورند، مانند سوغاتی ماست از شاه عبدالعظیم (شهرری)، کشک و گردو از شمیران و....
نرخ کرایه برای اسب ها از روزی 30 شاهی تا دوقران و برای الاغ از 10 شاهی تا یک قران بود. در آن ایام اسب و خرسواری مانند ماشین سواری امروزه، جز علایق جوانان محسوب می شد که وسیله گشت و گذارشان بود و هم با آن ها می توانستند خودنمایی نمایند. از این رو، بازار مکاری ها همواره پر رونق بود.
مرکز مکاری ها یکی در حوالی دروازه شمیران بود که الاغ هایشان را برای شمیرانات و دیگری در اول خیابان خراسان بود که چهارپا ها را برای گردش و زیارت در بیابان های صفائیه و زیارت حضرت عبدالعظیم اجاره می کردند.
منبع: فرارو